Добредојдовте на интернет страницата на Ристо Лазаров
ОДВРЗАН ПЕС ВО ОТРПНАТО ВРЕМЕ
Tuesday 17 Jul 2018 02:32 | Permalink
Ристо Лазаров
Сезона е кога се носат книги за ,,просветување” на плажа и тоа не е лошо. Но, има и книги кои не се баш за на плажа, меѓу нив и такви кои се за наткасна и кои се препрочитуваат цел живот. Есеите на Монтењ се таква книга: не е за ,,тепање време”, ами за ти ја боцне мислата, баш пред спиење. Што не значи дека Монтењ не восхитува и дење, напротив. Неговите реченици се како вистина натоварени на некоја лаѓа и не е важно по која река плови лаѓата. На вистината и се искажува добредојде. Со еднаква топлина, веќе со векови, на сите меридијани.
Ако макар еднаш ни ја боцнал мислата Моњтењ, ќе научевме дека разговорот не е борба во која треба да се победи. Дека плуканиците, навредите и другите валканици - не се разговор. Дека за разговор требаат најмалку двајца и дека е каде-каде подобро ,,разговорот на глувите” да остане под правта на минатото, засекогаш и насекаде.
Како што следел големи мудреци и мислата на Монтењ со големо љубопитство се следи и ден-денес. И се среќаваат во осовремената форма во некои постари поговорки, колку да му го разбудат на читателот прашањето: кај сум го сретнал ова? Има мисли што на разни начини се преточуваат од едно во друго време. Да не знае човек што да мисли и за времето, и за мислите. И за себе. Светот е едно огромно клатно, а не пак мислите. Се е подложено на клатење - не на нишање (нишај врата, земај плата) ами на промени. Ноќта никогаш не може да стане ден, но секому, кога-тогаш ќе му се раздени. Колку побрзо, толку подобро.
Сите сме во времето - негови сме, колку што тоа е наше. Според времето се обликуваат и мислите и постапките. Само ретките меѓу нив станувале безвремени, како оној Цицерон, на пример, кој бил заговорник на мислењето и делувањето во своето време. Никој не пресметал дали денеска има такви како него, нурнати во своето време: сите ја бркаат иднината, а богами мнозина се испотепуваат за минатото. Има и творци на добар број празни приказни, без разлика на времето. И фотокопирачи на празните приказни има, колку да сакаш.
На нашите мисловни полиња не расте само плевел, скраја да е помислата на тоа. Иако во секое жито има и какол. Каколот е за требење, не за вреваџиско препродавање на националистичките панаѓури. Огромен број луѓе се ,,на ти” со мислителите во светот кои се ,,на ти” со прашањето на идентитетот, на пример. Тие проникнуваат во тој мисловен свет, на иста бранова должина се. Наспроти распалувачите на (непремостливите) разлики од страв да не се изгуби идентитетот. Ако се изгуби, божем ќе се најде во некое биро за изгубени работи. Поарно да талкаат до бирото за изгубени работи, отколку да сфатат дека идентитетот е превасходно лична работа, што натаму, нели, е од полза при дефинирањето на националниот, етничкиот, културниот, европскиот и каков сакате идентитет. Но, во основата е, велат тие кои знаат, сепак е идентитетот на човекот како битие. Идентитетот не е нешто што со сила се наметнува, тоа не е иманентно на неговата суштина, напротив. Два различни идентитети не сочинуваат јазол што не се разврзува. Идентитетот е непостојан, дисконтинуиран, така вели Монтењ, посочувајќи едноставен пример: јавачот на коњ не ист откако ќе падне од коњот. Па придодава и го предочува ова прашање како мал психички театар во кој водат дијалог, се препираат, различни инстанци како во сцена од некоја комедија: духот, волјата, фантазијата.
Пустите желбите можат и да се вжарат, можат и да изгорат во жарот, ама се - пусти. А треба да се поразмисли и за тоа дека светот може да стане како одземен човек: еден ќе биде со скршени екстремитети, друг во полна сила. Демек, најмалку два степена на развојот - едни веруваат дека ќе има унакажано тело, една силна нога, додека другата е немоќна. Дали тоа стариот свет го расипува новиот? Дали великодушноста кон прифаќањето на новото е и великодушност на новото?
Златните времиња, оние од творечкиот изблик на Климт, на пример, се зад нас. Историјата излегува еднонасочна, нема враќање. Убаво е да се сака да се биде одврзан пес, ама сака и соочување, промислено, со кошмарите и маките на времето, на отрпнатото време.
(Сите права се заштитени и не е дозволено користење на делови или на целиот текст без согласност на авторот)