ЗА МИНАТОТО И ИДНИНАТА

Не дека имам фазла време, ама ќе се обидам да бидам од кус покус. Вреќи зборови се потрошени за прашањата што ми ги чешкаат прстите деновиве. Првн - минатото. Кое треба да ни стане заедничко, во името на добрососедството. Кој се сеќава, се сеќава, (сега можеби и не е баш пожелно и конјуктурно) на Горки: во кочиите не минатото никаде не може да стасаш, така некако. Што не го анулира прашањето: се постиг нува ли посакуваната иднина со бришење на минатото? Во загледаноста кон иднината, ниту едно прашање не треба да се анулира. Иднината, уште недојдена, си носи и последици, отпрвин можеби невидливи.

Едни тоа му го препишуваат на Черчил, јас го претпочитам запишаното од Толстој: "Времето е зад нас, времето е пред нас. Штом ќе почнеш подолго да мислиш з тоа што било или за тоа што ќе биде, веднаш го губиш она што е главно: вистинскиот живот во сегашноста". Пиши - бриши, тешко ќе да е долговечно решение. А изгледа, поприоритетно е градењето на довербата: такнато - макнато, како што велат шахистите. Ама откако добро ќе го промислат следниот потег. Нема пу-пу не важи. Во што, за жал, досегашната практика не е баш уверлива.

Ниту се сомневам, ниту се противам на добрососедското и добронамерно градење на иднината. Само се прашам и прашам: може ли минатото да се третира како тукушто извадено од мртовечки фрижидер, убаво да се изнашминка, и, окус-покус да се прогласи за иднина? Така некако е и со паметниците за минатото: нема шминка што го менува минатото, што создава заборав. На многу места кај нас, а и во светот, фактите за минатото се неприкосновени и тие не се пречка за иднината. Минатото не е само она што било, многу нешта едноставно ќе се повторат - така некако велеше Бранко Миљковиќ. И иднината не е само просто повторување на минатото, скраја да е. Секое движење кон иднината има и кочници, ама сепак се движи, нели? 

Не можам сега да се сетам што пишува на паметникот на дванаесетмината младинци стрекани во Втората светска војна, ама нема кој да не знае кој го извршил тој злостор. Бришачите нека окапат од бришење, нема фајде. Кога сме на наш терен, се знае и дека сме имале тројца окупатори. И толчно се знае кој која територија ја држел и кој какви (зло)дела правел. Во Струга или во Дебар, на пример, не велат дека биле под бугарска или германска окупација. Таму биле Италијаните.

Туку, оддолжив. Бидејќи во последно време секиден ги прелистувам поговорките собрани од Марко наш Цепенков, ќе спомнам една од нив: она што било, не е било - поминало, сојкино крило. И најнакрај: еден филозоф чие има на различни контроверзни начини се поврзува со претходницата на фашизмот, Ниче, значи, убаво вели: иднината им припаѓа на оние кои најдолго се сеќаваат на минатото.

Сакав нешто и за јазикот, макар што за тоа сум се изјаснувал црно на бело. Се израдував дека предлагачот ќе ги "испегла" неговите недостатоци во амандманската дебата. Малку небично, ама, поарно нешто одошто ништо.

Ристо Лазаров 

(Не е дозволено пренесување на блогот и на делови од блогот, без одобрение на авторот)

Пак: победата и по неа. Пак: мислата дека тормозот низ кој поминавме ќе се стави, во првите месеци, во машините за прање флеки - големи и бабачки - а потем тамо каде што им е местото на мајсторите на флеките. А тие се такви, што не се, да речеш, флеки од несмасно сркање кафе. Од намерно и несовесно раководење со државата - да. Пак: страв од брзање, дури и да не се заличи на претходниците. И пак: млитаво навлегување во кадровските комбинаторики, пак бесмислени пазарења, пак јас тебе - ти мене… Оттука до вечноста ли?

На стартот прозивки и наддавања, пребројувања на првоборци (шуќур, тука застанува, не се прогласуваат и народни херои!); сплотеноста се искривоколчува ако само “шетањето” се зема како врховен и единствен критериум. Не сакам да бидам лошо разбран (и покрај разликите, навистина имам почит спрема нив) ама меѓу “шетачите” беше и првиот вмровски министер за култура и амбасадор во Мосва со сопругата. И? Синот сега им е министер. Кој се преврте, зошто, како, кој кого преврте или сето тоа е онака, лефтерно гледано, природна појава? Еден бабаит дури кажуваше дека писатели ималу многу малку на протестите, што е апсолутна невистина. Занемарлив дел од нив се изјаснија против протестите. Имам и јас забелешка на некои од нив, но останувам на она што го велат Јосиф Бродски и Чарлс Симиќ, на пример: “Единствена задача на поетот во вакви времиња е да напише добра песна”. И порано сум го приведувал овој цитат. Нема фајде: регрутен центар за првоборците се “шетањата”. А потем - тие имаат предност. Не дека се лоши, ама некои од нив се за јуниорска екипа.

Има ли некој уште да не знае: Македонија е тешко инвалидизирана, пљачкосана држава; од арамии од секаков вид, без разлика на национална и верска припадност. Би сакал, не само јас, да е поинаку, ама дереџето ни е такво какво што е. На сите трки спринтерите трчаат сто до двесте метри, не повеќе. Се знаеше, уште по првата “бомба” во какви батаци сме заглибени, какви и колкави дупки има на патот пред новата македонска свест. Не е неопходно, ниту пак е можно, набрзина, за сто дена, да се пополнат сите дупки и кон иднината (европска, безбели) да кинисаме по “аутобан”. Сака да се има на ум дека ова државно раководство на Македонија има мандат од четири години. Сто дена и четири години не се исто. Преку ноќ не ја бива; брзата кучка слепи ги раѓа.

Кариеристичките амбиции и сплетки - настрана, во ѓубралникот на реформите. Државата не е место за исполнување на сите желби. Има време за сите, само тоа треба да се каже. Не смее да има отпишани, ниту суицидни патеки. Сите знаеме дека има цутови што не мирисаат баш убаво, ама плодовите им се слатки. Еден плод, сепак, е најважен: стабиулноста на државата. Со други зборови - сите луѓе да се еднакви пред државата, никој да не се плаши од државата без причина. Кој што си дробел - ќе си срка. Ја денеска, ја утре - не е најважно. Нема заборавање, помнењето е една од најважните сстојки на културата. На нашето колективно помнење му се потребни крилја.

Ова е историска ситуација за храбри, оти само храбрите ја градат историјата на утрешниот ден. А тие и знаат дека ништо не паѓа само од себе, од небо, дека сака многу исцрпувачка работа и напор, сака плански ритам (никако јас ваму - ти таму), сака рамномерно распоредување на силите за да се стаса до целта. Згора, храбрите знаат дека “похрабар е оној кој ги победува своите страсти од тој кој ги победува своиѕе непријатели, бидејќи најтешко е да се победиш самиот себеси”.

Сетики, погоре изречените забелешки не се сфаќаат како злонамерни критики. Инаку немаше ни да ги пишувам. Ми се стори не е згора уште едно конструктивно укажување. Сам тоа.

Ристо Лазаров

И ВАКА, И ТАКА

Некои би рекле: и тука ми е добро, и таму ми е добро. Итромани. Ги бива, ѓоа. Ја нив, ја оние кои го прифаќаат нивното итроманство. Во некои кадровски разместувања (се вардам од зборот чистки) излегоа на површина и неколку(?) Ајштајновски јазли. Релативазации. Склеротични заборавања. Не знам уште како да ги наречам, а знам дека не би требало да ми е грижа за работите кои не се грижат за мене. Генијот Ајнштајн беше рекол дека во средиштето на тешкотијата лежат многу можности. Некои личат, или се прикажуваат како можности. Можно е, на пример, да си најде фотелја некој кој до вчера во кампањата бил во спротивниот камп, а да се тргне некој врвен стручњак, затоа што бил во спротивниот камп. И тоа небаре дневен активист. Се сака, притоа, да се каже дека тргнатиот бил поставен не оти е стручњак од највисок ранг, туку дека му припаѓа на спротивниот табор. И тоа се есапи за успех. А Ајнштајн беше рекол: настојувајте да не нижете успеси, туку да создадете вредности. Слушаме: сè што се прави, се прави за подобра иднина. Кој не сака да е така?! А Ајнштајн, кутриот, никогаш не размислувал за иднината. Верувал дека таа пристигнува доволно брзо. Згора, информацијата станува еден вид борбено средство. А сите знаат дека таа, претежно, не е знаење. Што би рекол Ајншатјн: единствениот извор на знаење е искуството. Надвор уште е горештина. Не се дише. Од милина, би рекол оној јазовецот на Петар Кочиќ. Среќа што не е сезона на магли, па не може баш сè да се провре низ нив….

Ристо Лазаров

( преобјавувањето на текстот или на делови од текстот не е допуштено без дозвола на авторот)