ЗА МИНАТОТО И ИДНИНАТА

Не дека имам фазла време, ама ќе се обидам да бидам од кус покус. Вреќи зборови се потрошени за прашањата што ми ги чешкаат прстите деновиве. Првн - минатото. Кое треба да ни стане заедничко, во името на добрососедството. Кој се сеќава, се сеќава, (сега можеби и не е баш пожелно и конјуктурно) на Горки: во кочиите не минатото никаде не може да стасаш, така некако. Што не го анулира прашањето: се постиг нува ли посакуваната иднина со бришење на минатото? Во загледаноста кон иднината, ниту едно прашање не треба да се анулира. Иднината, уште недојдена, си носи и последици, отпрвин можеби невидливи.

Едни тоа му го препишуваат на Черчил, јас го претпочитам запишаното од Толстој: "Времето е зад нас, времето е пред нас. Штом ќе почнеш подолго да мислиш з тоа што било или за тоа што ќе биде, веднаш го губиш она што е главно: вистинскиот живот во сегашноста". Пиши - бриши, тешко ќе да е долговечно решение. А изгледа, поприоритетно е градењето на довербата: такнато - макнато, како што велат шахистите. Ама откако добро ќе го промислат следниот потег. Нема пу-пу не важи. Во што, за жал, досегашната практика не е баш уверлива.

Ниту се сомневам, ниту се противам на добрососедското и добронамерно градење на иднината. Само се прашам и прашам: може ли минатото да се третира како тукушто извадено од мртовечки фрижидер, убаво да се изнашминка, и, окус-покус да се прогласи за иднина? Така некако е и со паметниците за минатото: нема шминка што го менува минатото, што создава заборав. На многу места кај нас, а и во светот, фактите за минатото се неприкосновени и тие не се пречка за иднината. Минатото не е само она што било, многу нешта едноставно ќе се повторат - така некако велеше Бранко Миљковиќ. И иднината не е само просто повторување на минатото, скраја да е. Секое движење кон иднината има и кочници, ама сепак се движи, нели? 

Не можам сега да се сетам што пишува на паметникот на дванаесетмината младинци стрекани во Втората светска војна, ама нема кој да не знае кој го извршил тој злостор. Бришачите нека окапат од бришење, нема фајде. Кога сме на наш терен, се знае и дека сме имале тројца окупатори. И толчно се знае кој која територија ја држел и кој какви (зло)дела правел. Во Струга или во Дебар, на пример, не велат дека биле под бугарска или германска окупација. Таму биле Италијаните.

Туку, оддолжив. Бидејќи во последно време секиден ги прелистувам поговорките собрани од Марко наш Цепенков, ќе спомнам една од нив: она што било, не е било - поминало, сојкино крило. И најнакрај: еден филозоф чие има на различни контроверзни начини се поврзува со претходницата на фашизмот, Ниче, значи, убаво вели: иднината им припаѓа на оние кои најдолго се сеќаваат на минатото.

Сакав нешто и за јазикот, макар што за тоа сум се изјаснувал црно на бело. Се израдував дека предлагачот ќе ги "испегла" неговите недостатоци во амандманската дебата. Малку небично, ама, поарно нешто одошто ништо.

Ристо Лазаров 

(Не е дозволено пренесување на блогот и на делови од блогот, без одобрение на авторот)