Добредојдовте на интернет страницата на Ристо Лазаров
Saturday 16 Feb 2013 09:59
| Permalink
A БРЕ
МАКЕДОНЧЕ...
Денеска (16 февруари 2013), на трогателниот собир на
борците од НОВ на главниот скопски плоштад (неодобрен од власта!?!) ја чув од
звучниците, а троа и ја потпеав А бре
Македонче...
Мојата пријателка, пак, деновиве, не криејќи дека и е
дојдено преку глава од се’ што ни се случува, изјави во весник: ,,јас сум
задоена со слободарско, партизанско млеко, а чичко ми Оцка пред седумдесет
години ја напишал ,,А бре Македонче”, па верувам дека Македончето веќе
пораснало. Време е за Македонецот”.
Долги години слушам дека минало времето на Македончето,
дека сега можеме да говориме за Македонецот. Гордо, се разбира. Од што
произлегува (индиректно) дека Македончето
сме го изговарале и пееле понизно, срамежливо, второкатегорно, јуниорски.
Еве прилика да си го кажам мислењето за ова наметната разлика. Не да спорам со
пријателката и внуката на авторот на знаменитата песна, која секого кога пее за
Македончето го прави горд Македонец.
За јајцето и кокошката ли зборуваме? Македончето, пред да
стане Македонче, нели било Македонец? А и Македонецот, нели може да биде
Македонче? Зошто се игнорира контекстот на песната за Македончето? Зошто се сака на Македончето
да се гледа како на возраст, а не, на пример, како на блискост, нагласена
присност? Не дека прашањето граматичко, ама, сепак: зошто се игнорира и
вокативната форма во нашиот јазик, при обраќањето, во песна, на Македонецот?
Нема белки и такви во животот наш разбуричкан од се’ и сешто, што мислат дека
тоа Македонче е борбен повик на
биолошките Македончиња, дека Македонија немала мажи (и жени) за слободарски
бој? Ви се молам! Па, спомнете си барем на следната строфа на А бре Македонче.
И при ризик малку (ама само малку) да прекардашам, во
повеќето ,,патриотски искази” за исправањето на Македончето во Македонец, не гледам добра намера. Повеќе скриен,
ѓоа невидлив презир, не само кон песната, ами кон сите тие што са таа песна на
уста, ја донесоа слободата? А следствено, нели, потем и се однесувале така,
демек како Македончиња а не како Македонци. Што е глупост, тотално исчашен
поглед, тотално слепило и глувотија, тотално немање смисла за времето и за
неговите историски значајки. И тотално неразбирање на потребата да му вдахнат
малку душа на светот околу нив.
А бре Македонче
на Оцката Михајловски е предвостаничка творба, која
есенум ја навестува македонската добра пролет. A може и малку поинаку: знаел
авторот, мислам како Чапек што знаел, дека октомври (и тоа оној, 1941-та) е
првиот пролетен месец во најновиот македонски календар. Прилепски речено, има и
такви кои воопшто не го сајкалат тој пролетен
октомври, кои од времето од пред седум децении емигрирале во пајажините на
својата современа неукост и злоба. Си мислат во современоста се, а не гледаат
дека таквата современост е – празна современост. Таквите тешко сфаќаат, бргу
забораваат. И верувам дека ретко кој од нив, ај да не речам ниту еден, не чул
за онаа на Осја Бродски: да се памети – значи повторно да се воспоставува
блискоста.
Во случајов, двојна блискост: и со времето на
настанувањето на песната и со Македончето
во песната на Оцката. Мене тоа, Македончето
, секогаш ме поткрева, ми принесува пред очи ведрина, одново и одново ми ја
дарува радоста на победата.
Другпат за една оптичка мамка што се создава додека некој
сака да не убеди дека не сме Македончиња,
ами Македонци (море, Македончишта!).
Сетики спомнувате како партизанската генерација на Оцката го пеела крајот на
песната: Македонско име, нема да загине...
E, тоа ти е кога ќе се измести основниот акцент, поентата на песната: нешто не
сум чул дека во последно време се пее и крајот на А бре Македонче. Да не би песната, талкајќи низ времето, си го
изгубила крајот? Или, само партизаните биле толку упорни, па ги пееле песните
до крај?
Kако и да е, кога и сега, на овие години, ја слушам или
ја пејам А бре Македонче, не се
чувствувам смален и малав, ами голем и многу радосно и ептен гордо, како
вистински Македонец.
Ристо Лазаров
16.02.2013