Не е дека среде пролетта на човештвото сме пуштени како птички и дека лефтерно (тадури и весело) ги прелетуваме сите опасности на една обична, а достоинствена живеачка: обесправеноста на луѓето, ширењето на стравот, 'рмбањето за корка сува леб без око да им трепне на "газдите" дека поминале две работни времиња... Но, не сме до толку заслепени да не знаеме дека е незапирлив природниот тек, на годишните времиња, на пример. Вечна пролет тука има само во пустите желби, се распродава на плоштадите сосе сите лажни ветувања, а еве, веќе дојде зимата, крајот на мечтите, сосе шлагерите кои некои современи чауши си ги компонираат со ноти од очај: "зар крај, зар вистина е крај...?" Се истроши списокот на пакостите и одново излегува на бело видело надежта. Впрочем, таа, надежта, велат учените, е вградена во нашите инстинкти - сами од себе очите да ни се вртат кон светлината, а не кон мракот. Колку и да сме зацапани во мракот.
Да ги баталиме "странските служби" и товарите теории на заговорот. Дојде време за свртување кон светлината, најпрвин - кон светлината во себе. Така свртени и курдисани, да си ги поставиме најтешките прашања: се излегува ли од мракот низ некој налицкан шминкерски салон? Или со генерален ремонт? Или, сепак, нам ни треба нов почеток, од нула, изградба на конзистентен општествен систем кој ќе биде отпорен на сите пакости што ги доживеавме, кој ќе ни го проветрее животниот простор со ветровите на демократијата, кој ќе ни го крене достоинството на чекорење по патеките на опстанокот со крената глава...?
Еден од клучните патокази на патот на опстанокот е - самопочитувањето. Може да звучи и неверојатно, но многу е чудно како сиве овие години речиси туку-така, без да сетиме, го изгубивме баше него, самопочитувањето и неговото незаменливо значење, наспроти сите застрашувачки врескања, од каде и да доаѓаа. Со каква невнимателнист ги истрошивме речиси сите залихи на претпазливост и избегавме од сопствениот дух којбединствено може да биде темелник на демократскиот дух на општеството. За духовни темелници е зборот, не за оние со сечења ленти и со благослови и истурања вино на верските (и државните, безбедли) великодостојници. Без слободата на духот се станува роб на туѓи илузии, но и тогаш, неговата основна супстанца останува слободата, а не слугинството. Успева само слободата што ја создава слободниот дух самиот од себе. Не сака многу знаење по историја и општество за тоа. Како што не сака ни многу знаење за тоа дека ако самиот не се почитуваш - не чекај го тоа од другиот.
Иднината, гледаме, не е гола парола. Има ситуации кога спинерските барабанџии и одењето наназад го прогласуваат за трчање кон иднината. Но, секој спин не завршува во полето на кое се игра натпреварот. Сосе крајот на спиновите, доаѓа и крајот на мечтите, болното соочување со суровата реалност. Најнапред со прашањето за иднината - има ли иднина? Иднината е услов над сите услови - да ја имаме, видлива, не како згодна тема во детските писмени работи. Тоа од нас зависи, пееше едно време по некој евровизиски фестивал, целата нација. Со тоа што иднината не е евровизиски фестивал, ами вистински европски натпревар во кој се троши многу пот.
Маските кога паѓаат, најчесто се покажува дека врз нив имало други маски, тетоважи, шарени и зашеќерени лаги, што ли не! Тогаш со трескавична забрзаност би требало да се трошат практиките на сите застрашувања. Тогаш дефинитивно треба да се сфати она што е елементарно и општо познато: власта не е господар на приватен имот, ниту е нечиј плен или служи за уживање. Власта постои за да се менува. Тоа не е онаа - ја шегобијна, ја цинична - за Курто и Мурто. Нека се повтори уште еднаш: за обликување на систем што од корен ќе ги сосечува апашлаците од сите видови. Систем на нормалноста (и подносливоста) на живеачката. Систем во кој преобликувањето на народот секогаш останува само пуста желба, секогаш со фатални последици.  Тоа, зрното на самопочитувањето, не се смачкува. Сака малку напор да пркне, да ја истреби коштревата на вазалството, секакво. И да ги ишне сите фатаморгани од нашата стварност, ако и таа е стварна.
Мурто и Курто, затоа, се само почеток на приказната, како оние што ни ги кажуваа нашите баби и дедовци: си било едно време... Ова е време во кое сме соочени, лице в лице, со муртовизмот и куртовизмот, со сите негови јазли.
Сега сè што било заплеткано, мора да се отплетка. Некои велат Господ знае колку време треба за тоа. А сите, белки, знаеме дека веќе е истрошено времето за губење. Остајте ги сега теориите за безвременоста.
Според тоа како врват работите, нема да ни биде здодевно на патот до крајот на првиот пролетен месец в година. Повеќегласје ќе има, а и повеќе гласност, бучава. Кому мунпречи бучавата - нека си најде дополнителна опрема: тампони за уши, на пример. Плитки и празни гласови секако ќе нема. Мак Диздар има една прекрасна песна "Модра река" овенчана и со струшкиот златен венец. Таа модра река, била длабока, била матна, била брзотечна - сака да се премине. И во името на самопочитувањето.

          Ристо Лазаров
                                                                                                     (www.ristolazarov.com)

Во речникот наш, македонски, зачнат во "комунизмот", сега доправен и допрва што ќе се доправа (јазикот, нели, беше жива материја), во речникот наш, значи има еден збор - зелник. Којзнае што им значи на најмладите и како тие се справуваат со него и неговото значење. За постарите колај бива: од дални сиромашни времиња (ѓоа сега сме богати!) знаат дека кога се крши зелникот, секој гледа да се докопа до поголем комат. Желни за зелник, пустото. А зелникот не дека не сакал многу мастраф: баба дур го месела зелникот, цела каца масло истурила - така некако вели една народна песна, ај нека биде и шегобијна, ако во тоа е утехата. Се случувало, ќе сретнете кај Цепенков, некогаш нешто да кркне додека се пече зелникот: сите велеле жаба е, Попот велел мечка е и си ја спраштил низ оџак, толку што бил ачик. А не бил само попот мераклија за зелник, недобројни биле тие, мераклиите, и тие си останале така и да ги викаат - зелникари. Многу отшто сакале да јадат зелник. Не да месат. Додека да крекне нешто во зелникот, тогаш - секој на своја страна, секој со својот комат. Едно обично крекање не може да нè одржи збрани, на купче.
Лизгајќи се, речиси вртоглаво кон европските маргини, ние дури сега, во неволја, забележуваме дека зелник се римува со -желник. Римата како рима, сега не е важна - само потсетува дека имаме сè помалку зелници, а сè повеќе желници. Желен народ станавме, не се престоривме.
Не можеш асолно да се разминеш на улица отшто талкаат толку многу желници, легитимни претставници на желниот народ, на желните граѓани. Од време на време, како сега, нив ги има под шаторите распнати пред Владата и пред Собранието. А и на други места. Има желни за слава и ореол на глава. Има желни за власт и тие се вон категорија. Има желни за корка леб (кога веќе немаме за чоколада) и нив никој не ги есапи во ниту една категорија. И тие се опачина на вон категоријата. Има желни за пари, за суво злато, желни за љубов.
И желните се скриле во долговечните сенки на Цепенков. Да ми ти биле тие желни како лен за вода, како босилек за роса. И да ми ти имало меѓу желниците еден Пејо: ситне овчари вечерале, само желен Пејо не вечерал. И сега нема желна дружина без желен Пејо, а овчари има, овци уште повеќе. За стрижење.
На некои желници, баш денес, ич не им е гајле што ќе излезе под капакот на големата дупка над која стоиме како на гробишта, колкава и каква смрдеа и реа - толку се транспарентни што воопшто не ја кријат својата желност ли, алчност ли. Рибата, што се вели, уште во морето - тие веќе ги токмат тавите. Едно без друго не оди: и на нероден Петко капа треба да му се стокми. Нека биде капата поголема од главата, не пречи оптичката мамка. Колку поголема капа, толку погоре по мердевените на моќта.
Желниците удираат таламбаси за братска делба и за тоа што не е баш братско дело и имот. Барем некоја мрвка да дофатат, ако се може. Некогаш одамна се велело: за тоа ли се боревме!?
Наспроти желниците, некои си ги чешаат мешињата. Од пуста желност, желниците не можат да го видат. И не можат да дочујат дека баш сега, кога се крши зелникот, оние кои си ги чешаат мешињата сакаат да остават впечаток дека баш им е гајле што крекнало во зелникот: напернати, велат дека го признаваат само судот на Партијата. Патем, желниците имаат ли Партија?
Желниците поставуваат. многу прашања, а би требало да знаат дека во право е само оној кој ја открил и кој е сајбија на вистината. Оној кој во овие жешки времиња е нагрнат само со вистината - не со свилени и други маици со крокодили или други претставници на животинското царство, наместо џепче од левата страна, тука некаде околу срцето. Баш личи: крокодилче околу срцето, оти има многу желни и за крокодилчиња (и за други амблеми). Не само на летните маици.
Се разбира, има и желни за тоа да се стави долготраен мораториум на желниците и алчниците. Да се погледне времето директнов очи. При што не е важно времето и околностите само да се гледаат, ами и како се гледаат.
Кога ќе го насетат крајот на битката, желниците ги креваат главите, како желките од нивните оклопи. Да го видат поубаво пленот. По битките, нели, сите се генерали. Ем генерали, ем јунаци. Сенека, додуша, на времето беше бил рекол дека храброста е желна (пак желна!) за опасност, ама сегашниве желници убаво ги распознаваат звуците на сирените кои велат - опасноста помина. Сега му е мајката! Батали тоа што големата желност, како и стаклото, може да биде кршлива и може да почне да се крши баш кога ви се чини дека најмногу блеска. Батали, ама...